Dag 12 : Arras - Bapaume

Dag 12 :

Aan het ontbijt, en godzijdank had ik bijna gedaan, kwamen drie Italiaanse gepensioneerden binnenvallen. 

Hardnekkig eentalig op uitzondering van de uitdrukking "bon courage ", weliswaar uitgesproken met een duidelijk herkenbaar accent en  'ge' uitgesproken als de che van Che Guevara,  probeerden ze me duidelijk te maken dat ze met de fiets delen van de  Francigena aan het doen waren e en bicicletta e piu difficile que en piedi... Dan was la latte e troppo calda, dove e il cafe ma no e forte....en zo maar door en door en door.   ( pardonneer me mijn gebrekkige kennis van het Italiaans)

Beste lezer, ik sta op een beetje rust aan het ontbijt e alore het duurde niet lang vooraleer ik mijn biezen pakte en snel vertrok.

Snel ? Men zou zeggen dat een rustdag goed doet, maar niks was minder waar. Het was puffen de eerste kilometers. Mijn rugzak woog als lood. En ik weet niet welk ander zwaar metaal in mijn schoenen was geschoven, maar het was doffe ellende. Na een goeie 5 km kwam het ritme er iet wat in maar het was nooit de grote vorm op dag 12.

Het Italiaanse trio (1 man, twee vrouwen) zou ik verder in de etappe op km 7 terugzien. De eerste en de enigste woorden waren " bon courage" met dezelfde che achteraan.

Zij zouden die dag rijden naar Peronne, ik zou halverwege stoppen in Bapaume.

Dag 12 koesterde geen mooie levendige ontmoeting. Wel was er de ontmoeting  met de dood, de dood van de Grote Oorlog, Wereld Oorlog 1

Op mijn pad kruiste menig begraafplaats van enerzijs Common Wealth soldaten en anderzijds ook van Duitse strijders met de typische zwarte kruizen. 

Het eerste militaire kerkhof waar ik halt hield was de Sunken Road Cemetery op zoek naar het jongste slachtoffer dat er begraven lag. Ik kwam uit op ene Private P.S Guest van Liverpool, 18 jaar oud. Ik heb bij zijn gedenksteen een goed kwartier halt gehouden, het landschap overschouwend met mijn gedachten bij mijn jeugd, de jaren dat ik 18 jaar oud was. 

Het waren van de mooiste en meest onbezorgde momenten van mijn leven : afgestudeerd van het St Aloysiusinstituut waar de enige reden van zorgen het behoorlijk afleggen van de examens waren geweest, klaar om naar de States te vertrekken met AFS  interculturele programma's waarbij de hamvraag bij aanvang was : zal mijn gastfamilie wel meevallen? of de algemene vraag die me lang heeft bezig gehouden : Wanneer ga ik nu eens een goei lief tegenkomen?

 In dezelfde periode van zijn leven, vocht Private P.S Guest aan het West Front, waarschijnlijk vanuit een economische noodzaak, in omstandigheden die onze verbeelding ver te boven gaat. Nu was het er vredig en de omgeving blaakte in perfecte stilte op het geruis van de blaadjes van de ranke populieren op de achtergrond na.

Maar het moet er l'enfer geweest zijn.

In de geografische driehoek Bapaume, Albert, Peronne werd immers vanaf juni 1916 de slag om de Somme gestreden.

Om een uitweg te forceren uit de afschuwelijke patstelling van een loopgravenoorlog of stellingenoorlof probeerden de gezamenlijke Franse en Britse legers een doorbraak te forceren. Als plaats van handeling werd gekozen voor de glooiende hoogvlakte ten noorden van de rivier de Somme vlak bij de plaatsen Albert, Péronne en Bapaume, goed 100 km ten noorden van de buitenwijken van Parijs.

Op 25 juni 1916 werd gestart met een vrijwel onafgebroken bombardement op de Duitse linies door 1437 kanonnen, houwitsers en mortieren met 1.508.652 allerhande granaten. 

Op 1 juli 1916, om exact 07.30 uur, werd het sein gegeven voor de aanval. Enige minuten daarvoor werden ondertunnelde Duitse posities met mijnen van wel 23 ton opgeblazen. Deze tunnels waren in de maanden voorafgaand hieraan met bloed, zweet en tranen uitgegraven door speciaal daarvoor opgerichte eenheden.

Over een breedte van dertig kilometer klommen 140.000 geallieerde soldaten uit hun loopgraven en liepen in de richting van de Duitse loopgraven. De Duitsers hadden drie grote loopgraafsystemen achter elkaar aangelegd. Het doel was het eerste systeem te nemen op de eerste dag.

Het lange bombardement was bedoeld om de Duitse loopgraven te vernietigen en het prikkeldraad in het tussenliggende niemandsland te vernielen. 

Het bleek echter om vele redenen een grote vergissing:

1.  De Duitsers hadden zich beter en dieper ingegraven dan verwacht - de Britten hadden slechts 34 zware houwitsers die in staat waren de harde kalkgrond te doorboren;

2. Een belangrijk deel van de granaten was gericht op de tweede linie van Duitse loopgraven en veel granaten waren blindgangers waardoor het niet lukte de Duitse artillerie uit te schakelen;

3. Het Britse bombardement stopte enkele minuten voor aanvang van de aanval. Men hoopte dat de Duitsers nog een tijd in dekking zouden blijven, maar dat bleek onjuist: ze betrokken onmiddellijk hun stellingen;

4. Verschillende mijnen explodeerden of te vroeg - zodat de Duitsers gewaarschuwd werden - of te laat - zodat de eigen troepen bedolven werden;

5. De aanval vond niet tijdens de ochtendschemering plaats maar in vol daglicht;

6. Het prikkeldraad was - ondanks het feit dat ongeveer de halve munitievoorraad besteed was aan het vernietigen ervan - nagenoeg ongeschonden zodat dit de soldaten ernstig hinderde;

7. Door de bombardementen en het uiterst slechte weer was het gebied extra moeilijk begaanbaar en de Engelse soldaten droegen zo'n 30 kilo aan wapens en bepakking; 

Het resultaat was een slachting. Op de eerste dag verloren de geallieerden 60.000 soldaten aan doden en gewonden, waarvan 30.000 in het eerste uur van de aanval. Op de meeste plaatsen lukte het niet eens om het niemandsland over te steken.

Voor de Britten zijn de exacte verliescijfers van de eerste dag bekend: 19.240 doden, 35.493 gewonden, 2152 vermisten en 585 krijgsgevangenen, in totaal 57.470 man. De Duitsers die, qua manschappen, zeven keer zo zwak waren, hadden ook maar een zevende van die verliezen: 8000 man.

Toch waren deze verliezen maar een klein deel van alle doden en gewonden die het Verenigd Koninkrijk tijdens de Eerste Wereldoorlog zou hebben te betreuren: tot 1 juli 1916 waren dat er 522.206; daarna nog eens 2.183.930.

De legerleiding weigerde het falen van de actie in te zien en de strijd ging nog drie maanden door. Tegen het invallen van de winter was slechts een honderdtal vierkante kilometers veroverd ten koste van onnoemelijk vele mensenlevens.

Pas op 18 november 1916 staakte de geallieerde legerleiding de aanval. De tol was hoog: Het Verenigd Koninkrijk verloor 420.000 manschappen, Frankrijk 200.000 en Duitsland 450.000.

Adolf Hitler was een van de soldaten bij de Slag aan de Somme. Hij liep tijdens deze slag lichte verwondingen op aan het gezicht.

Mogelijks haalde hij veel inspiratie uit deze slag. Inspiratie die twintig jaar later zou zorgen voor het begin van een nieuwe oorlog.

Waarom is het collectieve geheugen van de mensheid van zo'n korte duur ? Waarom maken we telkens dezelfde fouten met hetzelfde menselijke leed voor gevolg. 

Ik koester daarom de Europese gedachte. Nog nooit is er immers zo lang onafgebroken vrede geweest in onze contreien. Nooit eerder werd er zoveel menselijk leed vermeden. 

Hopelijk  blijft dit gelden voor de generaties van onze kinderen, kleinkinderen, achter kleinkinderen,..... 

Let's not have another 18 year old private P.S Guest !